Η Αλεξάνδρα-Άννα Μαμούχα είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο ΠΜΣ «Διαπολιτισμική Επικοινωνία» του Τμήματος Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας (ΑΠΘ) και απόφοιτη του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας (ΑΠΘ).

Δουλεύει ως μεταφράστρια/υποτιτλίστρια τα τελευταία τρία χρόνια, εκ των οποίων τα δύο χρόνια παρέχει υπότιτλους για Κ/κωφά και βαρήκοα άτομα στην ελληνική τηλεόραση, με έντονη συμβολή στο κανάλι της ΕΡΤ.

Η παρούσα έρευνα εκπονήθηκε στο πλαίσιο μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας και εστιάζει στον τομέα της προσβασιμότητας στην οπτικοακουστική μετάφραση εξετάζοντας τους υπότιτλους για Κ/κωφά και βαρήκοα άτομα στην ελληνική τηλεόραση. Αφενός παρουσιάζεται μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία αυτών των υποτίτλων, γνωστοί ως Subtitles for the D/deaf and hard of hearing (SDH) (Zárate, 2021) και επισημαίνονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φύσης τους (Neves, 2019), παραθέτοντας παραδείγματα από τηλεοπτικά προγράμματα των έξι μεγαλύτερων καναλιών της Ελλάδας κατά το χρονικό διάστημα 2023-2024. Αφετέρου αναλύεται ο κεντρικός ρόλος που διαδραματίζουν οι μεταφραστές και οι μεταφράστριες που αναλαμβάνουν τη δημιουργία αυτών των υποτίτλων και γίνεται αναφορά στις πρακτικές τους, στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και στην επαγγελματική τους θέση. Τα στοιχεία αντλούνται από συνεντεύξεις με υποτιτλίστριες που διεξήχθησαν τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο 2023, τα οποία αναλύονται στο πλαίσιο της κοινωνιολογικής προσέγγισης στη Μεταφρασεολογία με βάση τη θεωρία του Bourdieu (1986) σχετικά με τις κοινωνικές δομές, τις σχέσεις εξουσίας και το πολιτιστικό κεφάλαιο των μεταφραστών/μεταφραστριών. Ειδικότερα, εξετάζονται παράγοντες όπως οι πολιτιστικές νόρμες, η αναγνώριση και οι οικονομικές προοπτικές που επηρεάζουν τη θέση τους. Η έρευνα αναδεικνύει τη σύνθετη δυναμική που σχηματίζεται σε αυτό το πεδίο μεταξύ αφενός των μεταφραστών/μεταφραστριών, των υποτίτλων για κωφούς και βαρήκοους, και αφετέρου των κοινωνικών παραμέτρων που διέπουν τις πρακτικές τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In: Richardson, J., Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. Greenwood, 241–58.
• Bourdieu, P. (1990). In other words: Essays toward a reflexive sociology. Trans. Matthew Adamson, Stanford University Press.
• Neves, J. (2019). Subtitling for deaf and hard of hearing audiences. In L. Pérez-González (Ed.), The Routledge Handbook of Audiovisual Translation (pp. 82-96), Oxon & New York, NY: Routledge. 
• Zárate, S. (2021). Captioning and subtitling for d/deaf and hard of hearing audiences. UCL Press. https://doi.org/10.14324/111.9781787357105