Η Αναστασία Τετεπουλίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1996 και είναι Υποψήφια Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ από τον Οκτώβριο του 2023. Είναι κάτοχος πτυχίου Φιλολογίας ΑΠΘ με ειδίκευση Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών (2014-2019) και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στη Νεοελληνική Φιλολογία (2019-2022).

Στη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών της (2020) έλαβε από το τμήμα Φιλολογίας ΑΠΘ το πρώτο Βραβείο Καλής Επίδοσης του Κληροδοτήματος Τσαγκάδα για άριστη επίδοση (9,83/10).

Η μεταπτυχιακή εργασία της είχε ως θέμα τις ενδογλωσσικές μεταφράσεις και παιδικές διασκευές των διηγημάτων του Γ. Μ. Βιζυηνού.

Στη διδακτορική της διατριβή μελετά συνολικά τις ενδογλωσσικές μεταφράσεις και διασκευές λογοτεχνικών κειμένων (πεζογραφικών, ποιητικών, θεατρικών) του 19ου αιώνα.

Από τα τρία κατά Jakobson είδη μετάφρασης –ενδογλωσσική, διαγλωσσική, διασημειωτική–, η ενδογλωσσική μετάφραση αποτελεί το πιο αμφιλεγόμενο είδος: ενώ ως πρακτική διαδικασία έχει αποτελέσει αντικείμενο ενασχόλησης εδώ και αιώνες, ως επιστημονικό πεδίο της μεταφρασεολογίας δεν είχε μελετηθεί επαρκώς μέχρι πολύ πρόσφατα. Ειδικά στην ελληνική πραγματικότητα, το ζήτημα των ενδογλωσσικών μεταφράσεων καταγράφει μια μακραίωνη ιστορία αντιδράσεων και αντιπαραθέσεων. Μέχρι σήμερα οι ελληνικές μελέτες στο πεδίο της ενδογλωσσικής μετάφρασης έχουν στραφεί κατά κόρον στη μετάφραση των κειμένων της αρχαιοελληνικής γραμματείας. Αντίθετα, η κριτική στη συντριπτική της πλειοψηφία τείνει να απορρίπτει την ενδογλωσσική μετάφραση κειμένων που βρίσκονται χρονικά πιο κοντά στην εποχή μας και εντάσσονται στον νεοελληνικό λογοτεχνικό κανόνα, όπως είναι τα έργα συγγραφέων του 19ου αιώνα που έχουν γραφτεί σε καθαρεύουσα, τα οποία άρχισαν ήδη από τον προηγούμενο αιώνα να μεταφέρονται στη δημοτική. Η παρούσα ανακοίνωση έχει ως σημείο αναφοράς τις ενδογλωσσικές μεταφράσεις δύο κειμένων της δεκαετίας του 1860, της Πάπισσας Ιωάννας του Εμμανουήλ Ροΐδη σε απόδοση Αντώνη Σιμιτζή (1993) και της Ηρωίδος της Ελληνικής Επαναστάσεως του Στέφανου Ξένου σε απόδοση Παναγιώτη Κερασίδη (2020). Ειδικότερα, επιχειρεί να διερευνήσει μεθοδολογικά ζητήματα γύρω από την ενδογλωσσική μετάφραση, μέσα από μια απόπειρα ανάγνωσης των μεταφραστικών πονημάτων κάτω από το πρίσμα των σύγχρονων μεταφραστικών θεωριών, όπως είναι οι πολιτισμικές προσεγγίσεις, που μετατοπίζουν το κέντρο βάρους στο μετάφρασμα ως πολιτισμική συνθήκη με συγκεκριμένες κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές λειτουργίες, και οι λειτουργικές προσεγγίσεις, οι οποίες αποτιμούν τις μεταφράσεις με κριτήριο το πόσο λειτουργικές είναι σε μια δεδομένη περίσταση και σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμό-στόχος. Πιο συγκεκριμένα, έχοντας ως γνώμονα θεωρητικά μοντέλα των λειτουργικών και πολιτισμικών προσεγγίσεων της μετάφρασης, εξετάζονται στρατηγικές της μεταφραστικής διαδικασίας, προκειμένου να διερευνηθεί, μέσα από τη συγκριτική μελέτη των κειμένων-πηγή και των κειμένων-στόχος, ένα εύρος παραγόντων που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενδογλωσσική μετάφραση και επηρεάζουν το μεταφραστικό αποτέλεσμα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Γραμμενίδης, Σίμος (2015), Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις της Μετάφρασης, Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.
• Jakobson, Roman (2009), «Η μετάφραση από τη σκοπιά της γλωσσολογίας», Δοκίμια για τη γλώσσα της λογοτεχνίας (μτφρ. Άρης Μπερλής), Αθήνα: Εστία, 141-148.
• Karvounis, Christos (2022), “Ιntralingual translation from ancient to modern Greek”, στο: Re-Thinking Translator Education, Berlin: Frank & Timme, 209-223.
• Karvounis, Christos (²2024), “Intralingual Translation. History and Language Ideology”, στο: G. K. Giannakis (ed.), Encyclopedia of Greek Language and Linguistics, Leiden: Brill (forthcoming).
• Κόρκα, Νικολέττα (2021), Μεταφραστικές παρεμβάσεις και τροποποιήσεις σε διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη κατά τη μεταφορά τους στη Νεοελληνική για παιδιά και νέους. Διδακτορική Διατριβή, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
• Munday, Jeremy (2004), Μεταφραστικές σπουδές. Θεωρίες και εφαρμογές (μτφρ. Άγγελος Φιλιππάτος), Αθήνα: Μεταίχμιο.
• Nord, Christiane (1991), Text analysis in translation: Theory, Methodology and Didactic Application of a Model for Translation-Oriented Text Analysis, Amsterdam: Rodopi.
• Nord, Christiane (2014), Η μετάφραση ως στοχευμένη δραστηριότητα. Εισαγωγή στις λειτουργικές προσεγγίσεις (μτφρ. Σίμος Γραμμενίδης & Δέσποινα Λάμπρου), Αθήνα: Δίαυλος.
• Ξένος, Στέφανος (2020), Η Ηρωίδα της Ελληνικής Επανάστασης, Αθήνα: Λιβάνης.
• Ροΐδης, Εμμανουήλ (1993), Η Πάπισσα Ιωάννα. Μεταφορά στην καθομιλουμένη: Αντώνης Σιμιτζής, Αθήνα: Λιβάνης.
• Τετεπουλίδου, Αναστασία, (2022), Μεταφορές έργων του Γ. Μ. Βιζυηνού στη δημοτική: Ζητήματα μεταφραστικής θεωρίας και κριτικής πρόσληψης. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
• Venuti, Laurence (1995), The Translator’s Invisibility. A history of translation, London and New York: Routledge.
• Venuti, Lawrence (2001), “Strategies of translation”, στο: M. Baker (ed.), Translation Studies. London & New York: Routledge, 240-244.
• Zethsen, Karen Korning (2009), “Intralingual Translation: An Attempt at Description”, META. Translators' Journal, Vol. 54 (4), 795-812.