Ανθούλα Ροντογιάννη διδάσκει γλωσσολογία και μετάφραση στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος (Sorbonne Université- Paris IV), έχει εργαστεί ως διδάσκουσα (2007-2022) στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και έχει επιβλέψει διπλωματικές εργασίες στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών «[ΓΑΛ] Μεταπτυχιακή Ειδίκευση καθηγητών γαλλικής γλώσσας» του Ε.Α.Π..

Είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας του Paris-Sorbonne (Unité de Recherche EA 4509 « Sens, texte, informatique, histoire ») και της επιστημονικής επιτροπής του περιοδικού Εκπαιδευτική Επικαιρότητα.

Έχει συμμετάσχει σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια και έχει αρθρογραφήσει σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά.

Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα στρέφονται κυρίως γύρω από ζητήματα σημασιολογίας, λεξικολογίας και λεξικογραφίας με έμφαση στη θεωρία της Ψυχομηχανικής του λόγου (Gustave Guillaume).

Η μελέτη της πολυσημίας καθιστά πρόδηλη τη δυναμική που διέπει τη σχέση της σκέψης με τη γλώσσα. Η κίνηση της σκέψης που συντελεί στην πολυσημία οφείλει να αποτυπώνεται στα λεξικά, τόσο στα μονόγλωσσα όσο και στα δίγλωσσα. Στην παρούσα ανακοίνωση θα ερευνήσουμε κατά πόσο η πολυσημία του ρήματος φέρω συστηματοποιείται και ιεραρχείται σύμφωνα με τον άξονα της κίνησης της σκέψης, με στόχο να αναδείξουμε τη συμβολή της μετάφρασης στην αποσαφήνιση της πολυσημίας. Σε συγχρονική θεώρηση, το δίγλωσσο λεξικό, ένα από τα κυριότερα εργαλεία του μεταφραστή, δεν έχει αποτελέσει ακόμα αντικείμενο συστηματικής μελέτης της μεταφρασεολογίας. Αντιθέτως, παρατηρείται σταδιακά η εδραίωση μιας αντίληψης που οδηγεί στην προτίμηση του μονόγλωσσου λεξικού ως πιο πλήρες και επιστημονικά καταρτισμένο και στον παραγκωνισμό του δίγλωσσου. Στην ουσία, η αντίληψη ότι το δίγλωσσο λεξικό είναι ελλιπές και ότι δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του μεταφραστή, βασίζεται στη σχέση του λεξικού με τον χρήστη, καθώς το δίγλωσσο λεξικό δεν απευθύνεται σε ένα ομοιογενές κοινό (Franjié, 2009).

Η διαχρονική προοπτική (19^ος- 20^ος αι.) της παρούσας μελέτης μας οδηγεί σε μια παράλληλη συγκριτική εξέταση της εναλλαγής των αποδόσεων του γαλλικού porter από τα ρήματα φέρω και φέρνω και αναπόφευκτα, των ίδιων των λεξικών που επιλέξαμε να εξετάσουμε. Αποκλίσεις παρατηρούνται τόσο ως προς το βαθμό κάλυψης του εύρους των σημασιών, όσο και ως προς τη λογική ιεράρχησή τους βάσει της σχέσης της σκέψης με τη γλώσσα, όπως αυτή αποτυπώνεται στο Ριζικό Δυαδικό Τανυστή (Ροντογιάννη, 2022). Τα πορίσματα από το δείγμα των λεξικών που εξετάζονται είναι αξιοποιήσιμα όχι μόνο διαγλωσσικά αλλά και ενδογλωσσικά. Τέλος, συγκρίνοντας τις λεξικογραφικές με λογοτεχνικές μεταφράσεις και αντιπαραβάλλοντας τες με τους ορισμούς μονόγλωσσων λεξικών, ερευνάται η δυνατότητα άντλησης παραδειγμάτων από έργα έγκριτων μεταφραστών ως μέσο εμπλουτισμού των λημμάτων των δίγλωσσων λεξικών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Βασιλάκη, Σ. & Δελβερούδη, Ρ. (2018). Μια διαγλωσσική προσέγγιση της πολυσηµίας: οι δείκτες της γαλλικής encore και même και οι αποδόσεις τους στη νέα ελληνική. Γλωσσολογία/Glossologia.
• Carvalho (de), P. (2013). Repenser le tenseur binaire radical. Cuadernos de Filologia Francesa, 24, Hommage à Maurice Toussaint. https://www.academia.edu/7465603/REPENSER_LE_TENSEUR_BINAIRE_RADICAL
• Corréard, M. H. (1998). Traduire avec un dictionnaire, traduire pour un dictionnaire. Euralex’98 Proceedings, Plenary Lectures, 1, 17-24.
• Dimitroulia, T. (2012). Πρόλογος, Η μετάφραση σήμερα: προκλήσεις και προοπτικές. Syn-Thèses, (5), 5-13.
• Grammenidis, S. (2000). La deixis dans le passage du grec au français. Editions OPHRYS.
• Θώμου, Π. (2019). Διδασκαλία λεξιλογίου υπό το πρίσμα της Γνωσιακής Γλωσσολογίας: Η περίπτωση της πολυσημίας. 5^ο Γλωσσολογικό Συνέδριο Αχιλλέας Τζάρτζανος για την Ελληνική Γλώσσα, 147-158.
• Franjié, L. (2009). La Traduction dans les dictionnaires bilingues. Parallèles, Le Manuscrit Recherche-Université.
• François, J. (2007). Pour une cartographie de la polysémie verbale. Peeters Publishers.
• Fuchs, C. (1988). L'ambiguïté et la paraphrase en linguistique. Ιn Fuchs, C. (dir.), L’ambiguïté et la paraphrase, (pp.15-20), Caen, Centre de Publications de l’Université de Caen.
• Imbs, P. (1971). La Préface originale du TLF. L’œuvre et ses ouvriers https://www.atilf.fr/wp-content/uploads/projets-ressources/atilf_Preface_originale_TLF.pdf
• Kleiber, G. (1999). Problèmes de sémantique : La polysémie en questions.  Presses universitaires du Septentrion. Disponible sur Internet : http://books.openedition.org/septentrion/116728 .
• Lehmann, A., & Martin-Berthet, F. (2013). Chapitre 5. La polysémie. Lexicologie: Sémantique, morphologie et lexicographie. Armand Colin, 95-142.
• Λεξικό της κοινής νεοελληνικής,  Κατάταξη, υπαγωγή και διάσπαση των λημμάτων· υπολήμματα : https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/sublemmas.html
• Martin, R. (1969). Le trésor de la langue française et la méthode lexicographique. Langue française, Lexique 2, 44-55.
• Μότσιου, Β. (1994). Στοιχεία Λεξικολογίας, Εισαγωγή στη νεοελληνική λεξικολογία. Αθήνα: Νεφέλη / Γλωσσολογία, 9.
• Ξυδόπουλος, Γ. (2017). Λεξικολογία, Εισαγωγή στην ανάλυση της λέξης και του λεξικού, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
• Picoche, J. (1992). Structures sémantiques du lexique français. Paris : Nathan -Recherche, Linguistique Française.
• Pottier, B.(1976). Sémantique et logique. Paris : J. P. Delarge, coll. Univers sémiotiques, sous la direction de A.-J.Greimas, Editions Universitaires.
• Redmond, L. & Emirkanian, L. (2018). Analyse de la polysémie verbale : apports à la didactique du français L2. 6e Congrès Mondial de Linguistique Française. SHS Web Conf. 46. https://doi.org/10.1051/shsconf/20184607007 
• Rontogianni, A. (2006). Sémantique et traduction. Problèmes de polysémie et de synonymie à travers les traductions grecques des Misérables de V.Hugο. Thèse de Doctorat, Université Paris-Sorbonne, Paris IV (υπό έκδοση).
• Ροντογιάννη, A. (2021). Ενδογλωσσική και διαγλωσσική προσέγγιση της συνωνυμίας. Συγκριτική μελέτη λογοτεχνικών μεταφράσεων με δίγλωσσα και μονόγλωσσα λεξικά. Ιn Gavriilidou, Z, Mitsiaki, M, Fliatouras, A. Proceedings of XIX EURALEX Congress: Lexicography for Inclusion, Vol. I. Euralex XIX.
• Ροντογιάννη, A. (2022). Ψυχομηχανική προσέγγιση της πολυσημίας του ρήματος φέρω. 15th International Conference on Greek Linguistics. University of Belgrade, Faculty of Philology, Department of Modern Greek Studies, 15 to 18 September 2022.
• Σακελλαρίου, Α.Ι. & Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Α. (2011). Κριτήρια παρουσίασης και αξιολόγησης δίγλωσσων λεξικών. Selected Papers from the 19th ISTAL.
• Soutet, Ο. (1995). Linguistique. Paris: PUF.
• Soutet, Ο. (2003). Tenseur binaire radical et la question de la polysémie lexicale en psychomécanique du langage: le cas du verbe entendre. In Quaderni del CIRSIL 2 [Online : www.lingue.unibo.it/cirsil].
• Thavaud-Piton, S. (2016). Sémantique lexicale et psychomécanique guillaumienne. Limoges, Lambert-Lucas.
• Zuecher, B. (2019). Pourquoi la polysémie varie-t-elle d'une langue à l'autre? Une explication dans le cadre de la Théorie du langage basée sur le signe. Revue canadienne de linguistique, 64, 2: Les signes, leur combinaison et les propriétés fondamentales du langage : un hommage à Denis Bouchard Cambridge University Press, 281 – 325. https://doi.org/10.1017/cnj.2018.37

ΛΕΞΙΚΑ :

• Βαρβάτης, Κ. Λεξικόν Γαλλοελληνικόν, Dictionnaire franco-grec. Ἔκδοσις νέα ἀναθεωρηθεῖσα, διορθωθεῖσα καί συμπληρωθεῖσα ὑπό Ε.Γ. Καραθάνου. Ἀθήνα : Ἐκδ. οἶκος Ι. Σιδέρης, 1918.
• Βλάχος, Ἄ. Ἑλληνογαλλικόν λεξικόν. Ἀθήνα : Ἐκδ. οἶκος Ι. Σιδέρης, 4η ἔκδοσις, 1963.
• Boone, A., Joly, A. (1996). Dictionnaire terminologique de la systématique du langage. Paris : L’Harmattan, coll. « sémantiques ».
• Γαλλοελληνικό Λεξικό, Dictionnaire français-grec moderne. (2018) Αθήνα: Πατάκης - σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Larousse, responsable éditorial Georgios Galanes.
• Crystal, D.(2003). Λεξικό Γλωσσολογίας και Φωνητικής. Μετάφραση Γ. Ξυδόπουλος. Αθήνα: Πατάκης.
• Ηπίτης, Ἀ. Μέγα Γαλλοελληνικόν Λεξικόν. Προσθήκαι εἰς τα στοιχεία A-B-C-D. Ἀθήναι: Ἐκδόσεις Ἀ/φῶν Τολίδη, (1977), 2000.
• Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, (2013). Θεσσαλονίκη: ΑΠΘ, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη.
• Μπαμπινιώτης, Γ. (1998). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε..
• Παντελοδήμος, Δ., Lust, C. (1996). Γαλλο-Ελληνικό Λεξικό, Dictionnaire français grec moderne. Athènes : Librairie Kauffmann, Distribution Internationale Hatier.
• Σύγχρονο Ελληνογαλλικό Λεξικό, Dictionnaire grec-français. (1998) Συγγραφική ομάδα : Βράτσου, Ε., Γαλάνης, Γ.Φ., Καραντζόλα, Ε., Παπάζογλου, Χ., Tonnet, H., Τσαμαδού- Jacoberger, Ε. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
• Trésor de la langue française, dictionnaire de la langue du XIXe et du XX e siècles (1789 –1960), publié sous la direction de Paul Imbs, tomes 1 à 14. Paris : éd. du C.N.R.S., 1971, tomes 15 et 16, sous la direction de Bernard Quemada, INaLF. Paris : Gallimard, 1994.