Image

Δέσποινα Γιαλατζή

Πτυχιούχος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Υποψήφια Διδάκτορας του Τμήματος Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του Α.Π.Θ. στην Ευρωπαϊκή Ιστορία. Συγκριτολόγος με ειδίκευση στις σχέσεις Λογοτεχνίας και Καλών Τεχνών (Μ.Δ.Ε. Γαλλική Λογοτεχνία & Διαπολιτισμικότητα, Α.Π.Θ. (Plume, pinceau ou ciseau ? Correspondances interartistiques du mythe de Psyché, 2013). Σημειολόγος με ειδίκευση στη Σημειωτική Αφηγηματολογία (Δ.Π.Μ.Σ. Σημειωτική, Πολιτισμός και Επικοινωνία. (Μια ανάλυση του Le Maître Chat ou Le Chat Botté του Perrault με την εικονογράφηση του Doré, 2021).

Προσωπικός λογαριασμός :  https://www.researchgate.net/profile/Despina-Gialatzi  & https://auth.academia.edu/DespinaGialatzi

Επιμόρφωση στη Σημειωτική : Θερινό Σχολείο Σημειωτικής (Εργαστήριο Σημειωτικής Α.Π.Θ. SemioLab) 2/2017, 3/2018, 4/2019, 5/2021 & 6/2023. Μέλος της Ελληνικής Σημειωτικής Εταιρείας (2016) και της Association Internationale de Sémiotique / International Association for Semiotic Studies (IASS-AIS) (2021).

https://orcid.org/0009-0005-7085-7776

Διασημειωτικά μεταφραστικά ζητήματα κειμένου και εικόνας: Προς μια διπλή προσωπογραφία της Thérèse Desqueyroux του François Mauriac

Η σημειωτική διάσταση της μετάφρασης, κατά Jakobson (1979), πρόκειται να μελετηθεί ως διάδραση ανάμεσα στη γλώσσα της λογοτεχνίας (ως κείμενο πηγή) και στη γλώσσα του κινηματογράφου (ως κείμενο στόχο). Το υλικό της παρούσας μελέτης θα αντληθεί από το λογοτεχνικό εμβληματικό έργο Thérèse Desqueyroux του Γάλλου συγγραφέα François Mauriac (1927), όπως επίσης και από τις δυο κινηματογραφικές μεταφορές του (1962 & 2012). Στο μυθιστόρημά του, ο συγγραφέας περιγράφει την τραγική ιστορία μιας ιδιαίτερης δηλητηριάστριας, η οποία αιωρείται ανάμεσα στο ρομαντικό παρελθόν και το ρεαλιστικό παρόν, καθώς είναι μια γυναίκα φυλακισμένη στο όνομά της.

Η σημασιολογική ισοτοπία αφορά στο δομημένο κειμενικό σύνολο, απαντά στο ομοιογενές σημασιολογικό σύνολο και προσφέρει μια ομοιόμορφη ανάγνωση του αφηγήματος. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής της αφηγηματολογικής σημειωτικής μεθόδου του Greimas (1966) αποτελούν την ερευνητική βάση της παρούσας μελέτης για την εξέταση της μεταμόρφωσης της ηρωίδας σε διπλό κινηματογραφικό πορτρέτο. Πρόκειται να μελετηθούν οι σημασιολογικές ισοτοπίες με βάση τη θεωρία των ισοτοπιών του Greimas, σε ένα πρώτο επίπεδο στο λογοτεχνικό έργο και σε ένα δεύτερο επίπεδο στον κινηματογραφικό έργο. Έπειτα θα μελετηθούν διασημειωτικά οι διαφορές και οι αποκλίσεις κυρίως από την λογοτεχνία ως κείμενο πηγή προς τον κινηματογράφο ως κείμενο  στόχο. Στην παρούσα έρευνα η μεταφραστική διαδικασία (από το πρωτότυπο κείμενο προς το μετάφρασμα) παρουσιάζεται σε τρία διαδοχικά στάδια : εκκινώντας από το λογοτεχνικό κείμενο προς την κινηματογραφική ταινία του 1962, έπειτα από το λογοτεχνικό κείμενο προς την κινηματογραφική ταινία του 2012 και τέλος, μια μεταφραστική απόπειρα, από την ταινία του 1962 προς την ταινία του 2012.

Αν η διαχείριση του πληροφοριακού φορτίου στη μετάφραση ειδικών κείμενων όπως η Λογοτεχνία αποτελεί μια πρόκληση, τότε ανάλογης σημασίας πρόκληση αποτελεί τόσο η μεταστοιχείωση του πληροφορικού φορτιού όσο και η προσαρμογή του από ένα γλωσσικό κείμενο πηγή προς ένα «κείμενο» στόχο, μη γλωσσικό. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να μελετήσει τις στρατηγικές διαχείρισης του πληροφοριακού φορτίου κατά τη μετάφραση και προσαρμογή του - Τι? Ποιος? Γιατί; Πως? Που? Όταν? (Hutcheon, 2006) -, καθώς η εργασία παρουσιάζει μια αλληλουχία παραδειγμάτων. Η σύγκλιση της μετάφρασης με τη σημειωτική και η μελέτη της προσαρμογής, από ένα γραπτό κείμενο το οποίο μεταγράφεται σε μία κινηματογραφική ταινία, εμπλουτίζει την προβληματική της διαφοροποίησης μεταξύ του πρωτότυπου και του μεταφράσματος, όπως αυτή καταγράφεται στην κυριολεκτική μεταφραστική διαδικασία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ               

  • Courtés, J., & Greimas, A. (1993). Sémiotique : dictionnaire raisonné de la théorie du langage. Paris: Hachette.
  • Eco, U. (2003). Εμπειρίες μετάφρασης. Λέγοντας σχεδόν το ίδιο. (Κ. Έφη, Μεταφρ.) Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
  • Fabbri. (2012 [1998]). Σημειωτική Στροφή. (Κουρδής, Μεταφρ.) Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
  • Gialatzi, D. (2022). Narratological approach of the film adaptation of Thérèse Desqueyroux by François Mauriac. Digital Age in Semiotics & Communication, 5, σσ. 193–220.
  • Greimas. (2013 [1986/1966]). Semantique Structurale ( Formes Semiotiques εκδ.). Paris: PUF.
  • Hutcheon, L. (2006). A Theory of Adaptation. London: Routledge.
  • Jakobson, R. (1979). Aspects linguistiques de la traduction. Στο J. Roman, Essais De Linguistique Générale de Roman Jakobson, Les fondations du langage, (Τόμ. tome 1). Paris: Μinuit.
  • Kourdis, E. (2018). sémiotique et traduction. L’école Sémiotique de Paris. sémantique(s), sémiotique(s) et traduction, 7, σσ. 153-165.
  • Lagopoulos, A., & Boklund - Lagopoulou, K. (2021). Theory and Methodology of Semiotics The Tradition of Ferdinand de Saussure. (P. Cobley , & K. Kalevi, Επιμ.) Walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston.
  • Lagopoulos, K. B.-L. (2017, December 17). The role of methodology in semiotic theory building. Punctum. International journal of semiotics, 3:2(3:2), σ. 217.
  • Ringham, B. M. (2000). dictionary of semiotics. London New York : Cassell.
  • Torop, P. (2004). Locations in Intersemiotic Space. (T. R. Association, Επιμ.) Place and Location. Studies in Environmental Aesthetics and Semiotics, IV, σσ. 59-68.
  • Torop, P. (2008). Translation and Semiotics. Sign Systems Studies, 36(2), σσ. 253-257.
  • Toury, G. (1980). In search of a theory of translation. Tel Aviv: Porter Institute for Poetics and Semiotics. Tel Aviv University: Tel Aviv University.
  • Toury, G. (1986). Translation: A Cultural-Semiotic Perspective. Στο T. (. Sebeok, Encyclopedic Dictionary of Semiotics, Vol. 2 (σσ. 1111–1124). Berlin: De Gruyter.
  • Αντωνοπούλου Α., Κ. Α. (2015). Συγκριτολογία. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαικών Βιβλιοθηκών.
  • Καψωμενος, Ε. (2014 [1995]). Αφηγηαμτολογια (Θεωρία και μέθοδοι ανάλυσης της αφηγηματικής πεζογραφίας). Αθήνα: Πατάκης.
  • Κουρδής, Ε. (2020). Σημειωτική και μετάφραση από τη σημείωση στη διασημειωτικότητα. Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου - Καρδαμίτσα.
  • Λαγόπουλος, Α. -Φ. (2004). Επιστημολογίες του νοήματος, δομισμός και σημειωτική. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
  • Λαγόπουλος, Α.-Φ., & Boklund-Λαγοπούλου, K.-M. (2016). Θεωρία σημειωτικής : Η παράδοση του Ferdinand de Saussure. Αθήνα: Πατάκης,.
  • Λαζαράτος, Ι. (2007). Umberto Eco Διασημειωτική Μετάφραση Και Μετάφραση Και Επιστημολογία. Αθήνα: Παπαζήσης.
  • Μπαμπινιώτης, Γ. (1991). Γλωσσολογία και λογοτεχνία: από την τεχνική στην τέχνη του λόγου. Αθήνα: Μαυρομάτη.
  • Μπεζαντάκος, ,. Ν. (2004). Το αφηγηματικό μοντέλο του Greimas και οι τραγωδιες του Ευριπίδη. Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα.
  • Μπενάτσης, Α. (1994). Το σημειωτικό τετράγωνο Σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις στη λογοτεχνία. Αθήνα: Επικαιρότητα.
  • Μπενάτσης, Α. (2010). Θεωρία λογοτεχνίας, δομισμός και σημειωτική. Αθήνα: Καλέντης.