Ο Σίμος Γραμμενίδης είναι Καθηγητής στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. με γνωστικό αντικείμενο Θεωρία Μετάφρασης – Μεταφρασεολογία. Είναι διδάκτορας Θεωρητικής και Τυπικής Γλωσσολογίας [ειδίκευση Αντιπαραβολική Γλωσσολογία και Μετάφραση] του πανεπιστημίου Paris VII – Denis Diderot. Έχει συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα όπως επίσης και σε μεγάλο αριθμό διεθνών συνεδρίων.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν την γλωσσολογία της εκφοράς και τη μετάφραση, τη θεωρητική προσέγγιση της μεταφραστικής πράξης, τη σχέση μεταξύ πολιτισμού και μετάφρασης, την απόδοση της ορολογίας της μετάφρασης και την ιστοριογραφία της μετάφρασης.  

Έχει συγγράψει δύο βιβλία και 60 περίπου εργασίες που έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά. Είναι ο επιστημονικά υπεύθυνος και συν-συγγραφέας ενός ηλεκτρονικού ακαδημαϊκού συγγράμματος [Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις της Μετάφρασης, καθώς και ο επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας «Καταγραφή της μεταφρασεολογικής έρευνας στον ελληνόφωνο χώρο και δημιουργία online διαδικτυακής Bιβλιογραφικής Βάσης Πληροφοριών».

Συμμετείχε σε πολλά ερευνητικά προγράμματα και είχε, επίσης, την επιστημονική επιμέλεια για την ελληνική έκδοση βιβλίων μεταφρασεολογικού ενδιαφέροντος.

Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφρασεολογίας, ιδρυτικό μέλος του International Network of Translation and Interpreting Studies Associations (INTISA) και Διευθυντής του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Διερμηνείας και Μετάφρασης της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Δεδομένου ότι η μεταφραστική πράξη είναι μια εμπρόθετη δραστηριότητα μετ-εκφοράς, η μετάφραση συνιστά αναμφισβήτητα μια σκόπιμη ανθρώπινη ενέργεια που εντάσσεται σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό, ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο. Συνεπώς, ο ορισμός του ιστορικού πλαισίου καταδεικνύεται ως μια σημαντική παράμετρος όχι μόνο για την κατανόηση των κοινωνικών, θρησκευτικών, οικονομικών και πολιτικών συνθηκών που επικρατούν σε μια συγκεκριμένη εποχή, αλλά και για τη σκιαγράφηση των λόγων που οδηγούν στη μεταφραστική δραστηριότητα.

Πολλοί είναι οι λόγοι που οδήγησαν τον ελληνόφωνο κόσμο στη μεταφραστική δραστηριότητα, ιδίως κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Η μετάφραση αποτελεί μέρος ενός πολύ γόνιμου και εκτεταμένου ιδεολογικού, πολιτικού, κοινωνικού και αισθητικού πλαισίου και, διαχρονικά, η αποστολή της είναι καίριας σημασίας. Κατά τη διάρκεια του Διαφωτισμού, η μετάφραση ήταν ένας από τους πυλώνες της μεταφοράς της "προόδου της φωτισμένης Ευρώπης" σε όλους τους τομείς της γνώσης. Από τα μέσα του 18ου αιώνα, η μετάφραση εκλαμβάνεται επίσης ως η θεμελιώδης διαδικασία για την ανάπτυξη, τον εμπλουτισμό, την τυποποίηση και την προώθηση της ομιλούμενης γλώσσας. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, συνιστά επίσης ένα σημαντικό μέσο για τη μετάδοση πολιτικών μηνυμάτων, όπως η ανάγκη για την ενότητα του έθνους, ο παραγκωνισμός των προσωπικών συμφερόντων, η αναθέρμανση του θρησκευτικού συναισθήματος. Μετά το 1845, σημειώνεται μια σημαντική αλλαγή. Μετακινούμαστε από το χρήσιμο στο ευχάριστο: ο στόχος δεν είναι πλέον το «διδάσκειν» αλλά το «τέρπειν». Η στροφή προς τη μετάφραση συνδέεται μεταξύ άλλων με την τάση εξευρωπαϊσμού της ελληνικής κοινωνίας καθώς και με τα αρχικά στάδια μιας ανανεωτικής κίνησης των Γραμμάτων και φανερώνει την αναζήτηση μιας νέας ταυτότητας.

Σκοπός του παρούσας παρουσίασης είναι η διερεύνηση  της επίδρασης του ιστορικού πλαισίου στον ορισμό των διαφόρων μεταφραστικών στόχων που καταγράφονται στον ελληνόφωνο κόσμο κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Μετά από ορισμένες ορολογικές διευκρινίσεις και μια σύντομη ιστορική επισκόπηση της θέσης της μετάφρασης στον ελληνόφωνο κόσμο, θα παρουσιάσω τους διάφορους μεταφραστικούς στόχους που ορίζουν οι μεταφραστές στους προλόγους τους, τις πόλεις όπου δημοσιεύτηκαν μεταφράσεις καθώς και τις πιο μεταφρασμένες γλώσσες-πηγές και θα προσπαθήσω να προσδιορίσω σε ποιο βαθμό οι εν λόγω παράμετροι της μεταφραστικής πράξης και του μεταφραστικού γεγονότος επηρεάζονται από τις επικρατούσες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες κατά την υπό εξέταση περίοδο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Αθήνη, Σ., Όψεις της νεοελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας 1700 1830, Αθήνα, Ελληνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2010.
• Grammenidis S. & G. Floros, « The Greek-speaking Tradition », in Υ. Gambier & U. Stecconi (éds), A World Atlas of Translation, Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins Publishing Company, 2019, 323 – 240.
• Grammenidis, S., « Centres vs Périphéries dans l’espace traductionnel hellénophone : modes de croisement et types de relations », in Romanica Wratislaviensia, t. 68, Wroclaw, 2021,85 – 100. 
• Grammenidis, S., « L’apport de l’histoire à l’interprétation des contradictions conceptuelles : le cas de la conception du phénomène traduisant dans le monde hellénophone », in C. Balliu, M. Fontanet, N. Froeliger (eds) Atelier de traduction, n^o 37, 2022, 125 – 141.
• Ταμπακη, Α., Ιστορία και θεωρία της μετάφρασης. 18^ος αιώνας – Ο Διαφωτισμός, Αθήνα, ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΟΣ, 2018.