Ο Χρήστος Γιαννούτσος είναι απόφοιτος του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας (ΤΞΓΜΔ) του Ιονίου Πανεπιστημίου στις κατευθύνσεις Οικονομική/Νομική/Πολιτική Μετάφραση και Τεχνική Μετάφραση με γλώσσες εργασίας τα Αγγλικά, τα Γερμανικά και τα Ελληνικά. Επίσης, είναι απόφοιτος του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο «Επιστήμη της Μετάφρασης» του ΤΞΓΜΔ. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα άπτονται στα αντικείμενα της διδακτικής της μετάφρασης, της μετάφρασης νομικών κειμένων και του μεταφρασιολογικού λειτουργισμού. Αυτή τη στιγμή είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ στο ΤΞΓΜΔ στο θεματικό πεδίο της νομικής μετάφρασης.

Στις προηγούμενες Συναντήσεις Ελληνόφωνων Μεταφρασεολόγων παρουσιάστηκαν εισηγήσεις σχετικά με τη διδακτική της νομικής μετάφρασης. Συγκεκριμένα, έχει δημοσιευτεί σχέδιο διδακτικής της νομικής μετάφρασης για νομικούς σπουδαστές (Κοκκινίδου 2017), καθώς και έρευνα του γράφοντος σχετικά με τις προτιμήσεις των προπτυχιακών φοιτητών και των αποφοίτων του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας (ΤΞΓΜΔ) του Ιονίου Πανεπιστημίου ως προς το τρόπο διδασκαλίας και αξιολόγησης του προπτυχιακού μαθήματος της νομικής μετάφρασης στο οικείο Τμήμα (Γιαννούτσος 2021). Σε εκείνη την έρευνα ο γράφων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βασικές αρχές αστικού και ποινικού δικαίου δύνανται να αποτελούν το θεματικό πεδίο του μαθήματος της νομικής μετάφρασης.

Με αφορμή εκείνη τη διαπίστωση μοιράσαμε εκ νέου ερωτηματολόγιο σε τριτοετείς και τεταρτοετείς γερμανόφωνους προπτυχιακούς φοιτητές του ΤΞΓΜΔ, καθώς και σε γερμανόφωνους απόφοιτους του οικείου Τμήματος. Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι η καταγραφή του θεωρητικού υπόβαθρου που πρέπει να έχει ο μεταφραστής νομικών κειμένων στην περίπτωση της μετάφρασης του ελληνικού Αστικού Κώδικα προς τη γερμανική γλώσσα, καθώς και η δημιουργία σχεδίου μαθήματος σχετικά με τον τρόπο διδασκαλίας και τον τρόπο αξιολόγησης του συγκεκριμένου θεωρητικού υπόβαθρου.

Συγκεκριμένα, μέσω του ερωτηματολογίου, ερευνάται η ανάγκη διδασκαλίας των βασικών αρχών του ελληνικού και του γερμανικού αστικού δικαίου (Georgiades 2000), των χαρακτηριστικών της ελληνικής (Βλαχόπουλος 1999, Παναρέτου 2009, Σταυράκης 2010, Βαλεοντής & Κριμπάς 2014) και της γερμανικής νομικής γλώσσας (Weinrich 1993, Biskup 2013), καθώς και των βασικών θεωρητικών προσεγγίσεων της νομικής μετάφρασης (Bhatia 1987, Šarčević 1997, Kjaer 2000, Cao 2007, Biel 2017). Επιπλέον, ερευνώνται οι προτιμήσεις των φοιτητών και των αποφοίτων ως προς τη χρήση καθηγητοκεντρικής ή φοιτητοκεντρικής μεθόδου διδασκαλίας  (Κελάνδριας 2016) και τον τρόπο αξιολόγησης του θεωρητικού υπόβαθρου μέσω εβδομαδιαίων ελέγχων προόδου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Bhatia V. (1987). Language of the law. Language Teaching, 227-234.
• Biel L. (2017). Researching legal translation: A multi-perspective and mixed method framework for legal translations. Revista de Llegua i Dret (RLD). Journal of Language and Law 68,76-88.
• Biskup M. (2013). Zu Besonderheiten der Rechtssprache Deutschlands. Beiträge zur allgemeinen und vergleichenden Sprachwissenschaft, Sprache in Wissenschaft und Unterricht, 17-27.
• https://beitraege-contributions.pl/articles/02/02_biskup.pdf.
• Cao D. (2007). Translating law. Clevedon/Buffalo/Toronto: Multilingual Matters
• Georgiades A. (2000). Der Einfluß des deutschen BGB auf das griechische Zivilrecht. Στο Archiv Für Die Civilistische Praxis, 200 (3/4), 493-502. http://www.jstor.org/stable/40995728. 
• Kjær A. (2000). On the structure of legal knowledge: The importance of knowing legal rules for understanding legal texts. Language, Text, and Knowledge. Mental Models of Expert Communication, 127-161.
• Šarčević S. (1997). New approach to legal translation. The Hague: Kluwer Law International BV.
• Weinrich H. (1993). Textgrammatik der deutschen Sprache. Duden.

Ελληνόφωνη βιβλιογραφία

• Βαλεοντής Κ. E. & Κριμπάς  Π. I. (2014). Νομική γλώσσα, νομική ορολογία: Θεωρία και
• πράξη. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
• Βλαχόπουλος Σ. (1999). Η μετάφραση νομικών κειμένων επί τη βάσει της θεωρίας του σκοπού. Διδακτορική διατριβή. Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
• https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/12000.
• Γιαννούτσος Χ. (2021). Ερωτηματολόγιο περί διδακτικής της νομικής μετάφρασης: Η περίπτωση του Τ.Ξ.Γ.Μ.Δ. Στο 7η Συνάντηση Ελληνόφωνων Μεταφρασεολόγων, Η μεταφρασεολογική έρευνα και η μεταφραστική πρακτική στον ελληνόφωνο χώρο.
• http://echo.frl.auth.gr/7th_trad_congress/images/praktika/3-giannoutsos.pdf.
• Κελάνδριας Π. Ι. (2016). Λειτουργική Διδακτική της Μετάφρασης. Αθήνα: Δίαυλος.
• Κοκκινίδου Α. (2017). Διδάσκοντας τη νομική μετάφραση: ένα σχέδιο μαθήματος και βασικές εισαγωγικές διατυπώσεις. Στο 6η Συνάντηση Ελληνόφωνων Μεταφρασεολόγων, Η μεταφρασεολογική έρευνα και η μεταφραστική πρακτική στον ελληνόφωνο χώρο.
• http://echo.frl.auth.gr/6th_trad_congress/images/praktika/kokkinidou.pdf.
• Παναρέτου Ε. (2009). Νομικός λόγος: Γλώσσα και δομή των νόμων. Αθήνα: Παπαζήση.
• Σταυράκης Α. Ν. (2010). Νεοελληνική νομική γλώσσα και ορολογία. Αθήνα: Π. Ν.Σάκκουλας.

Στις προηγούμενες Συναντήσεις Ελληνόφωνων Μεταφρασεολόγων υπάρχει η δημοσίευση του Κωνσταντίνου Χατζηθεοδώρου (2015) σχετικά με τη μετεπιμέλεια της αυτόματης μετάφρασης ως μεταφραστική πράξη. Ως προς την ποιοτική αξιολόγηση της αυτόματης μετάφρασης, υπάρχουν έρευνες στο γλωσσικό ζεύγος Αγγλικά-Ελληνικά (Castilho et al., 2017a, Castilho et al., 2017b, Stasimioti & Sosoni, 2019) που πιστοποιούν την υψηλή ποιότητα της νευρωνικής αυτόματης μετάφρασης (Neural Machine Translation). Ωστόσο, στην περίπτωση των ακρωνύμων και των αρκτικόλεξων, η αυτόματη μετάφραση στο ζεύγος Ελληνικά-Αγγλικά, μεταξύ άλλων, δεν φέρει υψηλής ποιότητας αποδόσεις και χρήζει μετεπιμέλειας (Μπουμπάρης & Γιαννούτσος, 2021). Αντίστοιχη περίπτωση αποτελεί και η διαδικτυακή πύλη του Ελληνικού Δημοσίου (gov.gr), τα κείμενα της οποίας, προτού δεχτούν μετεπιμέλεια, μεταφράστηκαν προς τα Αγγλικά με το σύστημα αυτόματης μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (eTranslation). Ως προς το μέσο της αξιολόγησης της μετάφρασης, πρόσφατη έρευνα (Moghe et al., 2024) έχει αποδείξει ότι τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα μπορούν με μεγάλη επιτυχία να αξιοποιήσουν πρότυπα αξιολόγησης, όπως το DQF και το MQM (Lommel et al., 2013, Lommel et al., 2018). Για αυτό, χρησιμοποιούμε το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο GPT-4 και τις ικανότητές του για εκμάθηση εντός συγκειμένου (in-context learning) (Brown et al., 2020) προκειμένου να αξιολογήσουμε με βάση το πρότυπο MQM τις μεταφράσεις του gov.gr από το eTranslation. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται σε τέσσερις διαφορετικές περιπτώσεις, δίνοντας στο μοντέλο α) μόνο την αυτόματη μετάφραση, β) το πρωτότυπο και την αυτόματη μετάφραση, γ) την ανθρώπινη και την αυτόματη μετάφραση και δ) όλες τις παραπάνω περιπτώσεις (Huang et al., 2024). Με αυτόν τον τρόπο, αποδεικνύουμε πως και σε γλωσσικά ζεύγη μεταξύ ελάσσονος και μείζονος γλώσσας (όπως αυτές ορίζονται στο Parianou, 2009), τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα παρουσιάζουν δυνατότητες διαγλωσσικής αξιολόγησης αυτόματων μεταφράσεων.